Nguyễn Thúy Anh
Ngày Quốc tế Người cao tuổi (1/10) năm 2025 được Liên Hợp Quốc chọn với chủ đề “Người cao tuổi thúc đẩy hành động địa phương và toàn cầu: Khát vọng – Sức khỏe – Quyền lợi”. Chủ đề này nhấn mạnh vai trò chủ động của người già trong xây dựng cộng đồng, đồng thời kêu gọi toàn xã hội bảo đảm quyền lợi, nâng cao sức khỏe thể chất và tinh thần cho họ. Trong bối cảnh già hóa dân số, việc quan tâm đến sức khỏe tâm thần của người cao tuổi không chỉ giúp họ sống vui – sống khỏe, mà còn tạo động lực để họ tiếp tục đóng góp cho gia đình và xã hội.
Thực trạng đáng lo ngại
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có khoảng 15% người trên 60 tuổi sống chung với một rối loạn tâm thần. Tại Việt Nam, tỷ lệ người cao tuổi mắc trầm cảm và sa sút trí tuệ ngày càng tăng. Bệnh viện Tâm thần Hà Nội thường xuyên tiếp nhận bệnh nhân cao tuổi nhập viện trong tình trạng lo âu, buồn bã, trí nhớ suy giảm, gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống.
Nguyên nhân đến từ sự thay đổi tâm sinh lý, bệnh tật mạn tính, sự cô đơn khi con cháu bận rộn, hoặc mất đi người thân. Đây là những yếu tố khiến sức khỏe tinh thần người già bị đe dọa.
Hệ quả đối với gia đình và xã hội
Khi mắc rối loạn tâm thần, người cao tuổi thường trở nên phụ thuộc, khó tự chăm sóc, dễ bị ngã hoặc tai nạn. Điều này không chỉ tạo gánh nặng cho gia đình, mà còn gia tăng chi phí y tế và an sinh xã hội. Đó là lý do việc quan tâm đến “Sức khỏe – Quyền lợi” của người già, như thông điệp năm 2025, trở nên cấp thiết.
Khi nào người cao tuổi cần được khám và tư vấn sức khỏe tâm thần?
Gia đình và cộng đồng cần lưu ý, đưa người cao tuổi đến khám tại cơ sở y tế chuyên khoa nếu thấy một trong các dấu hiệu sau:
- Cảm thấy cô đơn, buồn bã, chán nản kéo dài.
- Thay đổi thói quen ăn uống: chán ăn, ăn ít hơn so với bình thường.
- Thay đổi giấc ngủ: khó vào giấc, thức giấc nhiều lần trong đêm, hoặc ngủ ít hơn quá mức so với bình thường.
- Thay đổi tính tình: hay cáu gắt, thu mình, không muốn giao tiếp.
- Hay quên, giảm khả năng ghi nhớ ngắn hạn, hay lặp lại câu hỏi khi trò chuyện.
Việc phát hiện sớm, tư vấn và điều trị kịp thời có thể giúp người cao tuổi duy trì sức khỏe tinh thần, bảo vệ “Khát vọng – Quyền lợi” được sống một tuổi già an toàn và hạnh phúc.
Hành động vì sức khỏe tinh thần người cao tuổi
Chủ đề 2025 nhấn mạnh vai trò chủ động của người cao tuổi trong thúc đẩy hành động cộng đồng. Vì vậy:
- Gia đình cần khuyến khích cha mẹ, ông bà tham gia hoạt động xã hội, giữ kết nối bạn bè, duy trì tập luyện và lối sống lành mạnh.
- Ngành y tế cần tăng cường sàng lọc sớm, triển khai các liệu pháp điều trị và phục hồi chức năng cho người già.
- Cộng đồng cần coi người cao tuổi là nguồn lực quý báu, để họ được đóng góp kinh nghiệm, trí tuệ, truyền cảm hứng cho thế hệ sau.
Chăm sóc sức khỏe tâm thần cho người cao tuổi giúp hiện thực hóa thông điệp Ngày Quốc tế Người cao tuổi năm 2025: giúp họ không chỉ “sống lâu” mà còn được “sống khỏe – sống vui – sống có ích”. Bệnh viện Tâm thần Hà Nội cam kết luôn đồng hành cùng gia đình, cộng đồng, và xã hội trong việc chăm sóc sức khỏe tâm thần người cao tuổi./.
NGUỒN THAM KHẢO:
- United Nations: International Day of Older Persons 2025 – Theme announcement.
- WHO: Mental health of older adults.
- Bộ Y tế Việt Nam – Chiến lược quốc gia chăm sóc sức khỏe người cao tuổi.
