Ngày 21 tháng 9 hàng năm được coi là ngày Thế giới nhận thức về Alzheimer (World Alzheimer’s Day), nhiều sự kiện khác nhau đã được tổ chức trên khắp các quốc gia nhằm làm nâng cao nhận thức của cộng đồng về sa sút trí tuệ nói chung và Alzheimer nói riêng, đồng thời làm giảm sự kì thị đối với nhóm bệnh lý này.
Alzheimer là gì?
Bệnh Alzheimer là một rối loạn thần kinh tiến triển, đặc trưng bởi sự lắng đọng của các mảng protein trong não. Bệnh tiến triển dẫn đến sự thoái hóa và chết dần của tế bào não. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra chứng sa sút trí tuệ, biểu hiện bằng sự suy giảm khả năng tư duy, hành vi và kỹ năng xã hội. Các thay đổi hành vi và tư duy này ảnh kéo dài gây ảnh hưởng đến khả năng thực hiện các chức năng hàng ngày, đây cũng là điểm khác biệt giữa bệnh Alzheimer với quá trình lão hóa thông thường.
Triệu chứng nổi bật?
- Suy giảm trí nhớ: Dấu hiệu ban đầu thường khó nhận thấy, người bệnh cảm thấy khó ghi nhớ các cuộc hội thoại hoặc sự kiện mới xảy ra, có xu hướng lặp lại câu hoặc câu hỏi khi nói. Khi bệnh tiến triển, các biểu hiện có thể dễ dàng nhận thấy hơn bởi người xung quanh, người bệnh quên các hội thoại và sự kiện, nhầm lẫn đồ vật, thậm chí người bệnh có thể quên cả người thân và những địa điểm quen thuộc.
- Khó khăn trong tư duy và lập luận: Người bệnh gặp khó khăn trong suy nghĩ các chủ đề trừu tượng như số, khó khăn trong việc lập kế hoạch và quản lý thực hiện các công việc hàng ngày như quản lý chi tiêu, quản lý cân bằng giữa công việc và gia đình.
- Khó khăn trong ra quyết định: Người bệnh không khó tự ra quyết định giải quyết các tình huống thông thường trong cuộc sống như lựa chọn thực đơn bữa ăn cho gia đình, lựa chọn quần áo khi ra ngoài.
- Khó khăn trong lập kế hoạch và thực hiện: Người bệnh gặp khó khăn khi thực hiện các hoạt động hàng ngày đòi hỏi thứ tự như cắm cơm hay làm theo công thức nấu ăn. Nặng hơn người bệnh có thể mất khả năng các công việc đơn giản như tự tắm rửa, tự mặc quần áo.
- Thay đổi tính cách và hành vi: Người bệnh có thể xuất hiện các dấu hiệu trầm cảm như tâm trạng dễ thay đổi, dễ cáu giận, giảm các mối quan tâm và sở thích, xa lánh xã hội, và mất ngủ. Một số trường hợp nặng người bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng loạn thần.
Khi nào nên gặp bác sỹ?
Có rất nhiều bệnh lý khác nhau dẫn đến tình trạng suy giảm trí nhớ hoặc các triệu chứng mất trí khác. Một số bệnh lý này có thể điều trị được. Nếu bạn lo lắng về trí nhớ hoặc các kỹ năng tư duy khác, hay nói chuyện với các chuyên gia y tế về tâm thần.
Nếu bạn nhận thấy và lo lắng về khả năng tư duy của bạn bè hay thành viên gia đình bạn, hãy nói về điều đó và khuyên họ nói chuyện với các chuyên gia y tế về sức khỏe tâm thần.
Nguồn dịch và tham khảo:
1. https://www.alzint.org/about/dementia-facts-figures/
2. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/alzheimers-disease/symptoms-causes/syc-20350447
BS Nguyễn Thúy Anh
