Carbamazepin là một loại thuốc có vai trò quan trọng để kiểm soát các cơn động kinh và rối loạn cảm xúc lưỡng cực. Bài viết sau đây sẽ cung cấp các kiến thức cần thiết để bạn hiểu rõ hơn các công dụng và lưu ý khi sử dụng Carbamazepin.
Công dụng của Carbamazepin
Carbamazepin được chỉ định điều trị:
– Bệnh động kinh:
+ Cơn động kinh cục bộ phức hợp (động kinh tâm thần vận động, động kinh thuỳ thái dương).
+ Động kinh cơn lớn (co cứng – co giật toàn bộ).
+ Các kiểu động kinh phức hợp gồm các loại trên hoặc các loại động kinh cục bộ hoặc toàn bộ khác.
– Đau dây thần kinh tam thoa, đau dây thần kinh lưỡi – hầu, Carbamazepin không phải là thuốc giảm đau thông thường, không nên sử dụng trong các trường hợp không nghiêm trọng.
– Rối loạn cảm xúc lưỡng cực: thuốc dùng để dự phòng bệnh hưng – trầm cảm ở người bệnh không đáp ứng với Lithium.
Liều dùng và cách dùng
Liều dùng
Liều lượng Carbamazepine bạn dùng sẽ tùy thuộc vào tình trạng bệnh mà bạn cần điều trị.
– Thuốc sẽ được bắt đầu từ liều thấp: 100mg đến 200mg, 1 đến 2 lần/ngày.
– Liều dùng hàng ngày thông thường cho người lớn là:
+ Động kinh: 800mg – 1200mg
+ Đau thần kinh: 600mg – 800mg
+ Rối loạn lưỡng cực: 400mg – 1200mg
Ở Việt Nam, hiện tại Carbamazepin có hai dạng bào chế: dạng viên nén và dạng viên nén bao phim giải phóng có kiểm soát, không nên tự ý chuyển từ dạng viên nén thông thường sang dạng viên nén bao phim giải phóng có kiểm soát.
Cách dùng
Uống thuốc trước hoặc sau bữa ăn.
Quên uống thuốc
– Nếu quên uống một liều Carbamazepin, hãy uống liều đã quên ngay khi nhớ. Nếu liều đã quên gần với liều tiếp theo nên bỏ qua liều đã quên và uống liều tiếp theo vào thời điểm thông thường. Không uống 2 liều cùng lúc để bù cho liều đã quên.
Lưu ý khi sử dụng thuốc
Không nên tự ý ngưng thuốc:
Nếu dùng Carbamazepin để điều trị động kinh, tự ý ngưng thuốc, người bệnh có thể bị co giật. Nếu dùng thuốc để điều trị rối loạn lưỡng cực hoặc đau thần kinh, tình trạng của người bệnh có thể trở nên tồi tệ hơn trong một thời gian ngắn sau khi ngừng thuốc.
Các bệnh nhân đang trong thời kỳ sinh đẻ nên chú ý:
– Do Carbamazepin có thể làm giảm hiệu quả của các loại thuốc tránh thai có bản chất hormon, bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ để lựa chọn phương pháp tránh thai an toàn và hiệu quả cao nhất. Nếu ngừng điều trị bằng Carbamazepin, nên tiếp tục sử dụng biện pháp tránh thai đang sử dụng trong ít nhất hai tuần.
– Nên chủ động có kế hoạch mang thai và trao đổi với bác sĩ đang điều trị để có kế hoạch và theo dõi điều trị tốt nhất cho mẹ và thai nhi.
– Nếu đang mang thai hoặc nghĩ rằng mình có thể mang thai, nên trao đổi ngay với bác sĩ và thảo luận về những rủi ro có thể xảy ra. Carbamazepin có thể qua hàng rào nhau thai và gây ảnh hưởng đến thai nhi, tuy nhiên bạn không nên ngừng điều trị mà không thảo luận với bác sĩ. Việc ngừng đột ngột có thể dẫn đến các cơn co giật và có thể gây hại cho mẹ và thai nhi. Điều quan trọng là bệnh động kinh phải được kiểm soát tốt.
Một số tác dụng không mong muốn cần lưu ý:
Cũng giống như các thuốc khác, Carbamazepin có một số tác dụng không mong muốn thường gặp, các tác dụng không mong muốn này thường nhẹ và tự khỏi sau một thời gian sử dụng thuốc.
– Có thể cảm thầy buồn ngủ, chóng mặt hoặc mệt mỏi trong thời gian đầu khi sử dụng thuốc, không nên lái xe hoặc sử dụng các loại máy móc nguy hiểm. Nếu bạn cảm thấy chóng mặt, hãy dừng việc bạn đang làm và ngồi hoặc nằm xuống cho đến khi bạn cảm thấy tốt hơn.
– Nhìn mờ hoặc nhìn đôi
– Vụng về, mất thăng bằng
– Tăng độ nhạy cảm của da với ánh nắng mặt trời (sử dụng kem chống nắng phổ rộng hàng ngày. Hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời để tránh bị cháy nắng.)
– Buồn nôn hoặc nôn: Có thể uống thuốc Carbamazepin sau bữa ăn nhẹ, nên ăn các bữa ăn đơn giản, ít dầu mỡ, ít cay.
– Phát ban da nghiêm trọng (hội chứng Stevens-Johnson) là tác dụng không mong muốn hiếm gặp nhưng nguy hiểm của Carbamazepin, tác dụng không mong muốn này có khả năng xảy ra trong 8 tuần đầu tiên bắt đầu dùng Carbamazepin và có thể phòng tránh được.
+ Nguy cơ xảy ra hội chứng phát ban da nghiêm trọng (hội chứng Stevens-Johnson) tăng đáng kể ở những bệnh nhân có gen HLA-B*1502, hầu như ở người gốc châu Á.
+ Trước khi mới bắt đầu sử dụng Carbamazepin, bác sĩ có thể yêu cầu làm một số xét nghiệm để giảm nguy cơ, phòng tránh xảy ra tác dụng không mong muốn này.
+ Các dấu hiệu sớm của hội chứng Stevens-Johnson:
- Môi miệng, cổ họng hoặc lưỡi đột nhiên bị sưng
- Da phát ban đỏ hoặc tím, lan rộng và hình thành các mụn nước. Phát ban thường bắt đầu ở phần thân trên trước khi lan ra mặt, cánh tay, chân và các vùng khác trên cơ thể. Phát ban thường không ngứa.
+ Nếu người bệnh có một trong các triệu chứng trên khi bắt đầu sử dụng thuốc Carbamazepin, hãy đến cơ sở y tế gần nhất.
– Trao đổi với bác sĩ nếu bạn đang dùng bất kỳ loại thuốc nào khác, bao gồm cả thảo dược, vitamin hoặc các thực phẩm chức năng để tránh các tương tác thuốc bất lợi có thể gặp phải.
Carbamazepin là một “người bạn đồng hành” tin cậy trong quá trình điều trị bệnh. Thuốc sẽ giúp bạn kiểm soát cơn động kinh, giảm đau và cải thiện chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả điều trị tốt nhất, bạn cần tuân thủ theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ./.
DS. Đỗ Thu Hương
NGUỒN THAM KHẢO Tờ hướng dẫn sử dụng của Tegretol, https://www.nhs.uk/medicines/carbamazepine, Webmd, Trung tâm cảnh giác dược Việt Nam, https://www.medicines.org.uk/emc/files/pil.1040.pdf, Dược thư quốc gia Việt Nam 2022
