DS. Đỗ Thu Hương – Khoa Dược Bệnh viện Tâm thần Hà Nội
Thuốc chống loạn thần là những thuốc dùng để điều trị các rối loạn tâm thần như hoang tưởng, ảo giác, kích động nghiêm trọng, hưng phấn quá mức…Vậy thuốc chống loạn thần là gì, thuốc tác động lên não như thế nào và cần phải lưu ý những gì khi sử dụng thuốc chống loạn thần?
1. Thuốc chống loạn thần là gì?
Thuốc chống loạn thần là các thuốc được phê duyệt để điều trị các bệnh:
- Tâm thần phân liệt, rối loạn phân liệt
- Một số thể của rối loạn lưỡng cực
- Trầm cảm nặng
- Các triệu chứng tâm thần của rối loạn nhân cách
Một số thuốc chống loạn thần cũng được cấp phép để điều trị các vấn đề sức khỏe khác, bao gồm:
- Các vấn đề về thể chất, chẳng hạn như nấc dai dẳng, các vấn đề về thăng bằng và buồn nôn.
- Kích động và một số rối loạn tâm thần trong chứng mất trí nhớ.
2. Thuốc chống loạn thần tác dụng lên não như thế nào?
Có một số cách giải thích tại sao thuốc chống loạn thần có thể giúp giảm các triệu chứng loạn thần:
– Ngăn chặn hoạt động của dopamin: Một số nhà khoa học đã chứng minh rằng một số triệu chứng loạn thần là do não bạn sản xuất quá nhiều chất hóa học gọi là dopamine. Dopamine là chất dẫn truyền thần kinh, có nghĩa là nó truyền thông điệp xung quanh não của bạn. Hầu hết các loại thuốc chống loạn thần đều có tác dụng ngăn chặn một số thụ thể dopamine trong não. Điều này làm giảm nồng độ dopamin trong não, có thể giúp giảm các triệu chứng loạn thần của bạn, ví dụ như giọng nói trong đầu…..
– Ảnh hưởng đến các chất hóa học khác trong não: Các chất dẫn truyền thần kinh khác như serotonin, noradrenaline và glutamate…. đều liên quan đến việc điều chỉnh tâm trạng của bạn. Thuốc chống loạn thần tác động điều chỉnh nồng độ của các chất dẫn truyền thần kinh này.
3. Có những loại thuốc chống loạn thần nào?
Thuốc chống loạn thần có hai loại:
- Thuốc chống loạn thần thế hệ đầu hay còn được gọi là thuốc chống loạn thần điển hình gồm 1 số thuốc như: Clorpromazin, Thioridazin, Levomepromazin…
- Thuốc chống loạn thần thế hệ thứ hai hay còn được gọi là thuốc chống loạn thần “không điển hình” gồm 1 số thuốc như: Clozapin, Quetiapin, Amisulpirid, Olanzapin…
4. Tác dụng không mong muốn thường gặp khi dùng thuốc chống loạn thần
Thuốc chống loạn thần có hại không? Việc sử dụng thuốc chống loạn thần có thể gây ra một số tác dụng không mong muốn. Những tác dụng không mong muốn thường gặp là:
– Bồn chồn, khó chịu.
– Run, dáng đi cứng nhắc, chuyển động hoặc xoay người khó
– Tăng cân
– Tiểu đường, rối loạn lipid máu
– Khô miệng, táo bón
– Nhìn mờ
– Cảm giác chóng mặt có thể xảy ra, đặc biệt là khi đứng dậy từ tư thế ngồi hoặc nằm
– Giảm ham muốn tình dục
5. Một số điều lưu ý khi sử dụng thuốc chống loạn thần
Để sử dụng thuốc chống loạn thần an toàn và đạt được hiệu quả tốt nhất người dùng cần lưu ý một số vấn đề sau đây:
– Dùng thuốc chống loạn thần theo đúng chỉ định, kê đơn của bác sĩ. Tuyệt đối không được tùy tiện mua thuốc về dùng.
– Nếu bạn muốn ngừng dùng thuốc chống loạn thần, bạn nên thảo luận với bác sĩ, không tự ý dừng thuốc.
– Nếu bạn ngừng thuốc chống loạn thần đột ngột có thể gây ra “rối loạn tâm thần tái phát”. Điều này có nghĩa là các triệu chứng bệnh của bạn quay trở lại đột ngột và bạn có thể bị bệnh trở lại.
– Một số thuốc chống loạn thần ảnh hưởng đến tim vì vậy bạn phải trao đổi với bác sỹ nếu bạn bị mắc bệnh tim, nguy cơ bị bệnh tim hoặc người thân trong gia đình của bạn đột ngột mất vì bệnh tim.
– Thuốc chống loạn thần có thể ảnh hưởng đến sự tập trung của bạn và khiến bạn cảm thấy buồn ngủ, không lái xe, máy móc khi sử dụng thuốc.
– Thuốc chống loạn thần có thể gây rối loạn chu kỳ kinh nguyệt, giảm ham muốn tình dục, rối loạn cương dương, rối loạn xuất tinh, vú phát triển ở cả nam và nữ. Vì thế, nếu gặp bất kỳ vấn đề nào trong các vấn đề này cần báo ngay cho bác sĩ để được tư vấn và chỉ định phù hợp.
– Thuốc chống loạn thần có thể gây ảnh hưởng đến thai kỳ, vì thế phụ nữ mang thai hoặc có ý định mang thai thì cần trao đổi với bác sĩ.
– Thuốc có thể truyền qua sữa mẹ, vì thế đối với phụ nữ cho con bú nếu sử dụng thuốc thì nên ngưng cho con bú hoặc liên lạc với bác sỹ để được tư vấn.
